Het debat vond op donderdag 11 maart plaats in de Glazen Zaal in Den Haag en was georganiseerd door de Koninklijke Beroepsorganisatie van Gerechtsdeurwaarders (KBvG). Bij de uitvoering van hun werk hebben gerechtsdeurwaarders te maken met het hele speelveld van schulden en zien ze dat er veel beter kan. “En als je dan een visie en ideeën hebt, is het belangrijk die ook te delen”, aldus Michaël Brouwer in zijn welkomstwoord. “Maar nog veel belangrijker: we willen er het gesprek over aangaan. Samen moeten we uiteindelijk structurele keuzes maken om de schuldenaanpak te verbeteren.”
Om mee te denken over die keuzes had de KBvG vier Tweede Kamerleden uitgenodigd: Jeroen van Wijngaarden (VVD), Marijke van Beukering-Huijbregts (D66), Jasper Van Dijk (SP) en René Peters (CDA). Zij gingen met elkaar in debat aan de hand van vier stellingen, elk ingeleid door een professional uit het werkveld: Michaël Brouwer, Erik Dannenberg (voorzitter Divosa), Joyce Walstra (bestuurslid MKB Nederland en lid SER Noord-Nederland) en Marc van Zanten (advocaat en curator bij CMS).
Overheid met dubbelrol maakt het zelf te ingewikkeld
Een rode draad in het debat was de complexiteit van ‘het systeem’. En dan met name de rol van de overheid, die mensen uit de schulden probeert te helpen, maar tegelijkertijd de rol van schuldeiser en -inner heeft. De stelling van Michaëel Brouwer was dan ook dat voor alle invorderingen een onafhankelijke gerechtsdeurwaarder zou moeten moet worden ingeschakeld. Dus ook bij schulden aan de overheid. Jasper van Dijk zou graag zien dat die mogelijkheid onderzocht wordt. “Een mooie taak voor het nieuwe kabinet.” Marijke van Beukering vindt deze stap te ver gaan, maar pleit met haar partij wel voor een centraal incassobureau dat de hele overheid vertegenwoordigt. “Want we hebben het systeem inderdaad veel te ingewikkeld gemaakt. Mensen die recht hebben op toeslagen, durven het soms niet eens meer aan te vragen.”
Jeroen van Wijngaarden benadrukte de belangrijke rol van gemeenten, die vaak het beste weten waar sprake is van sociale problematiek, zoals jeugdzorg of bijstand. “Maar ook de gerechtsdeurwaarder kunnen we nog veel beter benutten. Die zit er met zijn neus bovenop en heeft tegelijkertijd vaak een goed overzicht van schulden.” Ook René Peters pleit voor een beter, centraal overzicht van schuldsituaties, maar wil niet te snel aan een stelselwijziging denken: “Laten we de dingen om te beginnen vooral goed doen. We hebben als overheid soms last van een ‘rechtmatigheidsfetish’; willen alles tot achter de komma regelen. In plaats daarvan zouden we meer aandacht moeten hebben voor wat er achter de voordeur gebeurt.”
Invorderen zonder rechter moet kunnen
Ook de inleiders leverden een belangrijke bijdrage aan het debat. Onder meer advocaat Marc van Zanten onderbouwde met een doorwrocht betoog zijn stelling: gerechtsdeurwaarders moeten zonder tussenkomst van de rechter kunnen invorderen wanneer een vordering niet betwist is. Hij verwees daarbij naar België, waar dit al de praktijk is bij vorderingen tussen bedrijven onderling. “Het vraagt slechts om een kleine aanpassing van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering en een kleine aanpassing van de Gerechtsdeurwaarderswet. Jullie hebben de sleutel tot een oplossing in handen”, gaf hij de Kamerleden als duidelijke boodschap mee.
Het bleek een overtuigend verhaal, want René Peters liet ter plekke zijn aanvankelijke scepsis over het voorstel wat varen. “Op zinloze werkverschaffing en veel te hoge griffierechten zit niemand te wachten. Als ik dit zo hoor, wil ik er toch nog wel eens naar kijken.” Ook andere deelnemers toonden zich geïnteresseerd, waarbij Jeroen van Wijngaarden benadrukte hier heel graag de gerechtsdeurwaarders en de rechtspraak bij te betrekken. “Na vanmiddag heb ik in ieder geval hoop gekregen dat er beweging mogelijk is”, stelde Van Zanten tevreden vast.
Schuldhulp gemeenten moet effectiever en efficiënter
Het debat werd via de livestream bijgewoond door zo’n 160 professionals uit het werkveld en andere geïnteresseerden. Gedurende het debat konden zij ook vragen stellen. Zo stelde een kritische kijker vraagtekens bij de rol van gemeenten als centraal punt voor gezinnen met schuldhulp; kunnen zij dat wel aan met de tekorten die ze nu al hebben? De ervaring leert immers dat er steeds minder geld van de Rijksoverheid naar gemeenten gaat. “En daarom is het zo goed dat er verkiezingen aankomen”, reageerde Jasper van Dijk gevat. Wat Marijke van Beukering betreft is het niet per se een kwestie van meer geld, maar van een andere manier van werken. “Daarom pleiten wij ervoor het minnelijke en wettelijke schuldsaneringstraject samen te voegen. Er gaat nu zó veel tijd verloren aan het overleggen, overdragen en het wachten op elkaar...”
René Peters – in het verleden zelf wethouder, net als Marijke van Beukering – vindt dat gemeenten soms best wat meer visie mogen tonen. “Gemeenten smijten nu soms met geld in de richting waar ze problemen vermoeden, terwijl de echt grote problemen daardoor blijven liggen. Als je investeert in schuldhulp, weet je dat je dat geld terug kunt verdienen op bijvoorbeeld de WMO of jeugdzorg.”
Partijen en mensen moeten elkaar vinden
Aan het slot van de bijeenkomst gaven alle Kamerleden aan wijzer te zijn geworden van het debat. Jasper van Dijk liet zelfs weten dat zijn politieke tegenpool Jeroen van Wijngaarden best deel uit mag maken van een nieuw kabinet. “Want die heeft vanmiddag verstandige dingen gezegd.” Ook Michaël Brouwer toonde zich na afloop tevreden. “`We willen de schuldenaanpak allemaal eenvoudiger maken en om dat voor elkaar te krijgen moeten we elkaar als partijen én als mensen weten te vinden. Daar heb ik vanmiddag mooie openingen voor gehoord.”
Het debat vormt voor de KBvG allerminst een eindpunt. Deze week publiceerde de beroepsorganisatie ook een position paper, met oplossingen die de hele invorderings- en schuldenketen ten goede komen. Daarmee wil de KBvG de komende periode onder meer het gesprek met de rechtspraak aangaan en – na de verkiezingen – een actieve rol spelen in de formatie. De inzichten en ideeën uit het debat zullen daar een waardevolle bijdrage aan leveren, denkt Brouwer: “In twee uurtjes los je niet alle problemen op, maar dit debat geeft ons wel richting en vertrouwen voor de toekomst.”
Position paper 'Schulden in perspectief'
Wilt u meer weten over de visie en standpunten van de KBvG rond de aanpak van wanbetalingen, schulden en schuldhulp, download dan de position paper ‘Schulden in perspectief’.
Meer lezen over dit onderwerp?
Lees het eerdere interview met Marijke van Beukering-Huijbregts (D66)
Lees het eerdere interview met Jeroen van Wijngaarden (VVD)
Lees het eerdere interview met René Peters (CDA)
Lees het eerdere interview met Jasper van Dijk (SP)