De digitalisering heeft het ambt van de gerechtsdeurwaarder voor een deel veranderd. Waar ooit het dossierkastje rammelde, zoemt nu het klantportaal. Een deel van de beslagen wordt digitaal gelegd en dossiers worden digitaal gevormd. Deze digitalisering zorgt ervoor dat er minder menselijke fouten kunnen worden gemaakt, maar kent ook een kwetsbare keerzijde. Want wat als de systemen ineens niet meer werken?
Een stroomstoring legt de zwakke plekken van onze digitale rechtsstaat bloot. Zonder stroom is er geen toegang tot de Rechtspraak, het Digitaal Beslagregister, de Basisregistratie Personen, geen koppeling met het Handelsregister en bankmutaties kunnen niet worden verwerkt, met alle gevolgen van dien. Voor de zaken waarin de gerechtsdeurwaarder nog over fysieke stukken beschikt, kan de gerechtsdeurwaarder gelukkig wel nog fysiek aan de deur komen. Daar kunnen burgers op vertrouwen, met of zonder stroom. Het gesprek aan de deur zal dan moeten bepalen wat de volgende actie zal zijn.
Maar ook voor de gerechtsdeurwaarder kennen de mogelijkheden van zijn fysieke werk grenzen door de digitalisering. Immers een betaling kan niet gecontroleerd worden, terwijl de vordering wel betaald kan zijn. Termijnen van het instellen van een rechtsmiddel zijn niet zichtbaar en kunnen verlopen, maar ook exploten met een controle op de juiste adresgegevens kunnen niet meer worden afgedrukt. Dit doet mij beseffen dat het eigenlijk wettelijk geregeld moet worden wat te doen als de stroom uitvalt of als digitale systemen het door overmacht laten afweten. De ICT-problemen bij de KBvG, kantoren en de stroomuitval in Spanje en Portugal, dwingt ons om hierover na te denken. Om nog maar niet te spreken over de eventuele gevolgen van oorlog.
Laten we hopen dat het niet zover komt, maar het wordt wel tijd om na te gaan denken over het formeel regelen van de gevolgen en het handelen bij het uitvallen van systemen door verschillende oorzaken buiten ons eigen toedoen. Met andere woorden het borgen van rechtszekerheid en toegang tot het recht, als systemen het laten afweten.
Laten we daar met elkaar in de toekomst over nadenken. Wat zouden jullie als mogelijke oplossingen zien?