De Britse toezichthouder heeft recent groen licht gegeven aan een juridische dienstverlener die volledig door kunstmatige intelligentie wordt aangestuurd. Een juridische brief is verkrijgbaar voor iets meer dan twee pond. De belofte: snelle, goedkope en toegankelijke rechtshulp, met name voor schuldeisers. Efficiëntie in optima forma.
Maar deze ontwikkeling stelt ons ook voor fundamentele vragen. Voor beleidsmakers, toezichthouders en juridische professionals: wat verliezen we, als we de menselijke toets in het rechtsproces minimaliseren? AI kan patronen herkennen, stukken genereren, en standaardprocedures versnellen. Maar het kent geen moreel kompas, herkent geen schrijnende context, en mist het vermogen tot afweging op maat. Toegang tot recht is meer dan toegang tot een digitale tool. Het is toegang tot begrip, tot gehoord worden en tot proportionaliteit. Rechtvaardigheid vraagt om maatwerk – en daarmee ook om menselijk toezicht en empathie. Zeker bij kwetsbare burgers, bij complexe schuldenproblematiek, of in situaties waarin wet en werkelijkheid wringen.
Tijdens ons congres staat ook deze spanning centraal. De spanning tussen innovatie en integriteit. Tussen algoritme en oordeel. Want gerechtsdeurwaarders zijn – en blijven – niet slechts procesversnellers. Wij zijn de ogen en oren van de samenleving. Die rol vervul je niet vanachter een scherm, maar juist in het veld, in contact, in context. AI biedt kansen. Maar de werkelijke innovatie ligt in het vermogen om technologie ten dienste van mensen te stellen – en niet andersom.
Twee pond rechtvaardigheid? Laten we ervoor waken dat de prijs niet de (sociale) kwaliteit ondermijnt. Een luisterend oor en de hand op de schouder, maar ook de inschatting van hoe schrijnend een situatie echt is (de gerechtsdeurwaarder komt immers achter de voordeur), dat is iets wat AI in mijn optiek nooit kan vervangen. Wat is jullie mening over volledig door kunstmatige intelligentie aangestuurde processen binnen de juridische dienstverlening?